Wat is de OVUN: de 10 meestgestelde vragen van 2023
Wat is de OVUN?
De OVUN is een all in one BBQ houtoven smoker. Hij verbruikt minder dan 1 houtblok per uur en brandt rookloos. Je kan er alles in bereiden tussen 50-500 graden. De OVUN blijft na het stoken nog uren warm en je kan hem gewoon buiten laten staan. Meer nog, De OVUN wordt mettertijd alleen maar mooier door weer en wind. Met het onderstel met wielen kan je de 130kg zware OVUN verrijden op vlakke ondergronden.
Hoe werkt de OVUN?
In de stookruimte stook je hout. Harde houtsoorten zoals eik, beuk, en es zijn ideaal. Maar zachte houtsoorten zoals berk, wilg en populier zijn even goed bruikbaar.
Achter in de stookruimte verdwijnen de vlammen naar links door de poort en keren daar 180 graden om terwijl alle rookgassen worden naverbrand. In de ovenvloer zit een gat waaruit de rookgassen in de oven stromen, langs de gerechten om dan de uitgang naar de schouw te vinden. Het vuur brandt dus horizontaal (!) onder de ovenvloer.
Wanneer de verbranding klaar is, of anders gezegd, wanneer de vlammen uit zijn maar er wel nog houtskool ligt te gloeien, kan je de schouw afsluiten. Op die manier zakt de temperatuur met ongeveer 30 graden per uur. Wanneer je schouw afsluit op bvb 280 graden, is de OVUN een uur later nog 250°, en dan 210, 180, 150... En kan je dus nog al die tijd gerechten bereiden met deze restwarmte.
Hoe regel je de temperatuur in de OVUN?
Temperatuur kan je op 2 manieren regelen. Ten eerste door de keuze van je brandstof. Kleinere en zeer droge stukken hout geven meer hitte af dan een dikker stuk. Ten tweede kan je de temperatuur regelen door het creëren van temperatuurzones. Wanneer de OVUN brandt, wordt de vloer makkelijk 300-350°, maar wanneer je geen zone creëert, gaan de rookgassen rechtstreeks naar de schouw en gaat alle warmte verloren. De vloer wordt dan wel warm maar de luchttemperatuur koelt onmiddellijk af. Wanneer je een OVUN plaat of grillplaat in de OVUN schuift, leid je de hete lucht langs de gerechten vooraleer ze door de schouw naar buiten gaan.
De thermometer toont de luchttemperatuur in de OVUN. De temperatuur van de vloer kan je makkelijk meten met een infrarood thermometer.
Wat kan je in de OVUN bereiden?
Ik zeg altijd dat je in de OVUN alles kunt bereiden tussen 50-500°C. Maar je kan er ook koud in roken. Denk maar aan gerookte zalm of kaas, yogurt, olie,... Om koud te roken stook je de OVUN niet op. Je wil dan namelijk geen hitte genereren. Je stopt eenvoudig een handvol hooi in de stookruimte met een aanmaakblokje. En tegelijkertijd leg je de te roken producten in de OVUN. Warm roken gebeurt vanaf 50° maar die temperatuur is afhankelijk van wat je wil bereiden. De stabiele temperatuur van de OVUN zorgt ervoor dat je ook makkelijk kunt slow cooken. Een van mijn favorieten is pulled pork. Daarvoor laat je een varkensschouder tot wel 12 uren op 100° graden sudderen. Maar ook stoofpotjes zijn perfect mogelijk. Vlaamse stoverij, hutsepot, curry's (met of zonder vlees),enzovoort.
Mijn vrouw maakt elke week verse kippe- of rundsboullion klaar. Dat deed ze vroeger op het gasfornuis maar met de enorme prijsstijgingen is ze dat in de OVUN beginnen doen. 's Avonds voor het slapengaan zet ze de bouillon in de OVUN en 's ochtends is deze nog warm en klaar om te drinken. Groenten grillen doe je rond de 200°. Cote a l'os of entrecote bak je op een grillplaat bij wel 300°. Maar voor pizza's die op enkele minuten klaar zijn heb je eerder 350-450° nodig.
Met de restwarmte - dus wanneer het hout is opgebrand en er nog gloeiende kolen zijn - kan je dan bvb brood bakken. Of wanneer de temperatuur wat verder gezakt is is het tijd voor gebak, quiche, patisserie,... Wij houden er van om na het koken rode bietjes in de OVUN te leggen en deze te "vergeten". Het resultaat zijn dan zachte zoete bietjes waar je de schil van af kunt pellen. 't Zijn dan bijna snoepjes geworden.
Samengevat: in de OVUN kan je ieders favoriete gerecht bereiden.
Hoe kan de OVUN rookloos zijn?
Rook is in feite onverbrande koolstof en de OVUN heeft een slimme naverbranding waardoor deze deeltjes ook worden verbrand. Dat zorgt dus voor hoger rendement en minder uitstoot. Er zijn ruwweg 2 soorten rook. Witte en zwarte. De witte rook is de lekkere rook. De witte kleur duidt op waterdamp ten gevolge van een te koele verbranding. Dit kan optreden in het begin van het stoken wanneer het systeem nog niet helemaal op bedrijfstemperatuur is maar ook bij het gebruik van te nat hout of wanneer het hout te compact op elkaar ligt gestapeld en er te weinig luchtcirculatie kan plaatsvinden.
De zwarte rook ontstaat wanneer er teveel rookgassen tegelijk in het systeem komen. We spreken dan van "over fueling". Deze rook is niet aangenaam (en erg ongezond) en kan je makkelijk voorkomen door het brandend hout te herschikken.
De OVUN verbruikt minder dan 1 houtblok per uur?
Om de OVUN voor te verwarmen heb je ongeveer 1 blok nodig van 1,5kg, fijngekliefd voor een moeiteloze start. Blokken van 30cm zijn ideaal maar 35cm lengte kunnen ook. Het voorverwarmen duurt ongeveer een half uurtje. Gedurende die tijd is de temperatuur nog niet stabiel en kan er wat rook optreden maar het wel al mogelijk om te beginnen bakken. Denk aan courgette, aubergine, worteltjes, ui, tomaat, paprika,... Deze groenten kunnen onstuimige schommelingen en rook verdragen. Dit is nog niet het moment voor delicaat stukje vis of vlees. Na 30 minuten kan je iets grotere stukken hout toevoegen. Vanaf nu kies je of je voor een groter stuk gaat en daarmee de temperatuur wat lager houdt en iets meer rooksmaak creëert, of voor kleinere stukken om hogere temperaturen te bereiken. Na het stoken kan je de schouw afsluiten en kan je nog uren koken met de restwarmte. Op deze manier verbruikt de OVUN dus <1 blok/u.
Welk hout gebruik je in de OVUN best?
Het beste hout voor de OVUN is hard kachelhout zoals eik of beuk. Voor een goede verbranding moet hout altijd voldoende droog zijn. +/- 20% is perfect. Harde houtsoorten branden trager dan zachtere houtsoorten als wilg, berk of populier. Den of spar zijn niet aan te raden omdat die veel hars bevatten en dat zorgt voor creosoot, een zwarte teerachtige substantie die niet lekker ruikt en moeilijk te verwijderen is. Pallettenhout is vaak gemaakt van grenen en dus niet geschikt voor de OVUN. Ook behandelde stukken hout of verlijmde platen zoals OSB, vezelplaat en multiplex zijn te vermijden.
Hoe maak je de OVUN aan?
Leg een aanmaakblokje linksachter voor de poort. Leg een tweede blokje in het midden van de stookruimte met aan weerszijden een balkje. Op de balkjes plaats je dwars een paar kortere stukjes hout. Hierop kan je terug langere stukjes plaatsen. Zorg dat er voldoende lucht door de brandhaard kan stromen. Laat de stookdeur open staan tot dat de stapel in lichterlaaie staat.
Kan de OVUN buiten blijven staan?
De mantel van de OVUN bestaat uit 3mm dik cortenstaal. Cortenstaal is een specifiek type staal dat roest maar daarna niet verder roest. De oxidehuid beschermt het onderliggend staal en voorkomt verdere oxidatie. De rest van de OVUN is zo ontworpen dat er geen regenwater kan insijpelen. Het cortenstaal zal met de jaren blijven evolueren en krijgt door weer en wind meer karakter. Je hoeft de OVUN dus niet te bedekken of te beschermen voor de elementen.
Is de OVUN onderhoudsvrij?
De OVUN is zo goed als onderhoudsvrij. Na het gebruik laat je de OVUN afkoelen. Eventuele voedselresten die op de ovenvloer zijn gevallen zullen verpulveren. Vooraleer de OVUN op een ander moment terug aan te maken kan je eventueel de stookruimte leegmaken. Na een typische stookbeurt blijft er een handje vol assen achter. Je hoeft deze assen niet elke keer te verwijderen, zolang de poort maar vrij blijft. De ovenvloer veeg je schoon met een handborstel. De ovunplaat kan je indien nodig afwassen met afwasmiddel. Het cortenstaal is onderhoudsvrij.