Tot voor kort bestonden er 2 soorten houtovens...

Nu is er een derde.

#1 Steenoven

De allereerste houtovens werden gebouwd uit steen en zijn zo'n 4000 jaar geleden vanuit het Romeinse rijk verspreid over West Europa. In onze streken had elk kasteel zijn eigen tuinen, bossen, landerijen en bakhuis met houtgestookte steenoven.

Daar werd het dagelijks brood gebakken voor de kasteelheer en zijn personeel maar dikwijls werd hij ook gebruikt door de omwonenden. Die brachten dan hun gerezen deeg naar de bakker om het daar te laten bakken.

In veel dorpen vind je nu nog overblijfselen van bakhuizen. Vaak bij oude hoeves of kastelen maar ook bij oude grotere huizen. In mijn dorp staan er bij mijn weten 2 maar mogelijk zijn er nog een paar verstopt.

In die tijd waren ze een belangrijk middelpunt van de gemeenschap maar nu zijn ze jammergenoeg nog zelden in werkende of onderhouden staat.

Het principe van zo'n steenoven is eenvoudig: Je stookt een vuur in de oven. De rook verdwijnt langs een schoorsteen naar buiten terwijl de stenen binnenkant van de oven opwarmt. Afhankelijk van de grootte van de oven, het ontwerp en hoeveelheid isolatie duurt het een paar uur tot een hele dag om de oven warm te krijgen.

Wit heet

De bakker kan aan de kleur van de stenen in de oven zien of de oven op temperatuur is. In het begin van de stook slaat roet op de stenen en wordt de binnenkant zwart maar naarmate de temperatuur stijgt beginnen de stenen opnieuw wit te worden. Daarna worden de kolen en assen verwijderd en wordt de oven schoongemaakt. En dan pas kan het brood in de oven.

Brood wordt in de houtoven dus gebakken zonder dat er vuur aan het branden is. Afhankelijk van de grootte van de oven kan er 2 of 3 keer na mekaar brood worden gebakken maar op een bepaald moment is de temperatuur te laag voor brood en kunnen andere zaken worden klaargemaakt zoals taart, quiche, stoofpotten, gebraad, patisserie. Helemaal op het einde kunnen kruiden of thee worden gedroogd.

De steenovens van weleer hadden niet de meest efficiënte verbranding maar de mensen gebruikten wel zoveel mogelijk van de warmte en stemden hun bereidingen en levensritme daarop af. Er werd uren opgestookt maar dan ook uren gekookt voor heel wat volk.

Moderne steenovens vind je nu vooral nog in pizzeria's in Italie, hoewel die ook meer en meer op gas werken, en af en toe bij een enthousiaste hobbykok of doe-het-zelver die zelf een leemoven of broodoven in de tuin heeft gemetseld. De laatste jaren zijn er ook heel wat pizza-ovens uit Portugal te verkrijgen voor aantrekkelijke prijzen, maar deze zijn vaak amper geïsoleerd en van lage kwaliteit.

Steenovens zijn charmant en hebben een lange traditie maar ze hebben toch ook wel wat nadelen:

• ze verbruiken veel hout
• ze moeten lang opwarmen
• ze produceren rook
• ze zijn niet verplaatsbaar
• ze moeten beschermt worden tegen regen en vorst

#2 Metalen oven

Naast deze zware steenovens vind je op de markt een tweede soort oven, afgeleid van de traditionele steenoven. Deze ovens, meestal te koop als pizza-ovens, worden gemaakt uit staal en zijn al dan niet geïsoleerd. De voordelen zijn dat ze lichter zijn en dus makkelijker te verplaatsen en sneller opwarmen dan steenovens en daardoor ook minder hout verbruiken.

Je vindt ze in verschillende formaten met een capaciteit van 3-4 pizza's tot oventjes waar precies 1 pizza in past. Deze ovens functioneren wonderwel als pizza-oven maar omdat ze geen massa bevatten, koelen ze ook heel snel weer af. Wanneer je stopt met stoken zakt de temperatuur zienderogen. Deze ovens kunnen tot 500°C warm gestookt worden maar hebben daardoor ook meestal een beperkte levensduur.

#3 De 3de soort oven anno 2020: OVUN

Als foodfotograaf kom ik al 15 jaar bij chefs in keukens over de hele wereld. Ik werkte nauw samen met traditionele zuurdesembakkers en pizzabakkers en met topchefs die met houtovens werken. Ik droomde van mijn eigen houtoven, maar ik vond niet wat ik zocht. Ik wilde de goede eigenschappen van de steenoven met de goede eigenschappen van de moderne lichtere ovens. Ik wilde dus een oven die:

• snel warm is en lang de warmte kan vasthouden
• verplaatsbaar is
• rookloos werkt
• zo weinig mogelijk hout verbruikt
• buiten kan blijven staan

Maar ik kwam tot de conclusie dat die oven nog niet bestond en ik nam de uitdaging aan om zelf iets te ontwerpen. Rookloze verbranding bestond al, denk maar aan de speksteenkachels. En een oven is in principe een bak met een deur. Het idee is simpel maar het heeft toch een paar jaar geduurd voor de OVUN klaar was.

De OVUN kan dus alles wat ik zocht en meer nog. De OVUN blijkt nu ook een prima slow-cooker te zijn. En een smoker. Dus ook leuk speelgoed voor de BBQ fanaat. De OVUN is eigenlijk een 5 in 1 toestel. Teppanyaki, steenoven, pizza-oven, bbq & smoker. Een prima keuze voor wie twijfelt tussen een Green-egg, een ofyr, een pizza-oven, een broodoven en een smoker. Of een perfecte aanvulling voor wie al één van deze toestellen bezit.

ontdek hier wat jij moeiteloos in de OVUN kan maken

Blijf op de hoogte van nieuwe posts